Kościół

Zabytkowe wyposażenie

Poza bryłą kościoła, która jest niezwykle ciekawa i niejednego z przyjezdnych wprawia w zachwyt, warto zobaczyć również wyposażenie szynwałdzkiej świątyni. Po wejściu do wnętrza pierwsze spojrzenie kieruje się na główny ołtarz z figurą Matki Bożej Szkaplerznej. Został on wykonany w stylu neogotyckim w 1930 r. przez lokalnego rzeźbiarza Józefa Rąpałę. Ciekawostkę stanowią dwie figury aniołów umieszczone po bokach ołtarza. Pochodzą one ze starego ołtarza z tarnowskiej katedry.

Boczne ołtarze są młodsze, pochodzą bowiem z 1962 r. W lewym ołtarzu umieszczono figurę św. Józefa, a w prawym obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy sprowadzony przez ks. Aleksandra Siemieńskiego w 1909 r.

We wszystkich oknach kościoła zostały zamontowane witraże wykonane w stylu secesyjnym, a pochodzące z 1917 r. Projekt witraży wykonał Stefan Matejko - bratanek słynnego malarza. Wykonawcą witraży był Krakowskich Zakład Witrażów S.G. Żeleński. Witraże ostrołukowe w prezbiterium, nawach bocznych i zakrystii mają przedstawienia figuralne nawiązujące do patronów ofiarodawców. Okna w nawach bocznych ozdobione są witrażami geometrycznymi ze szkła katedralnego obwiedzionymi bordiurą z wicią roślinną. Na ścianie frontowej wieży znajduje się duża rozeta z maswerkiem, wypełniona witrażami o geometrycznych kształtach. Witraże w 2014 r. zostały wpisane do rejestru zabytków ruchomych.

Wśród zabytkowego wyposażenia pochodzącego ze starego kościoła możemy zobaczyć kilka obrazów z XVIII i XIX w.: Św. Józefa - obraz ofiarowany przez pochodzącego z Szynwałdu bp. Józefa Wojtarowicza, Matkę Boską Szkaplerzną, Matkę Boską Różańcową, Św. Sebastiana, Św. Stanisława Kostkę, Św. Zofię oraz drzeworyt z Najświętszym Sercem Pana Jezusa.

W kościele znajdują się trzy zabytkowe krucyfiksy barokowe. Jeden w przedsionku, drugi na belce tęczowej wraz z figurami Matki Bożej, Św. Jana i Św. Marii Magdaleny, trzeci przy wejściu bocznym.

Na ścianach kościoła możemy dostrzec tablice poświęcone budowniczemu kościoła i wieloletniemu proboszczowie ks. Aleksandrowi Siemieńskiemu, Bronisławowi Dulębie oraz parafianom poległym w czasie I i II wojny światowej.

W zasobach parafii znajduje się kilka zabytkowych naczyń liturgicznych, z których najstarszy jest kielich mszalny datowany na XVI w. Ponadto możemy zobaczyć szaty liturgiczne z przełomu XIX i XX w.

Udając się na wieżę, będziemy w stanie zobaczyć trzy dzwony: dwa pochodzące z 1931 r. oraz jeden z 1563 r., pochodzący ze starego kościoła.

Na zewnątrz, przy wejściu bocznym znajdują się jeszcze dwa obiekty pochodzące ze starego kościoła, a są to dawne kropielnice wykonane z piaskowca.

W bliskim sąsiedztwie kościoła możemy również zobaczyć najstarszą kapliczkę w Szynwałdzie, z figurą św. Jana Nepomucena.

Historia

Historia obecnego kościoła parafialnego w Szynwałdzie rozpoczęła się w 1888 r., kiedy zrodził się pomysł budowy nowej świątyni. Do tej pory w miejscowości znajdował się stary, drewniany kościół z XVI w. Jednak ze względu, że jego powierzchnia była zbyt mała dla rozwijającej się społeczności, myślano o nowym kościele. Ponadto jego stan techniczny nie był zbyt dobry, a wręcz obawiano się zawalenia.

Przygotowaniem do budowy kierował powołany w 1901 r. komitet kościelny, na którego czele od 1903 r. stał ks. Aleksander Siemieński, proboszcz parafii. W 1905 r. komitet zlecił arch. Adolfowi Stapfowi sporządzenie ekspertyzy starego kościoła. W jego opinii kościół był w złym stanie i nie nadawał się do przebudowy. Podjęto zatem decyzję o budowie nowego kościoła. Największym problemem było zgromadzenie odpowiednich funduszy na budowę. Wiejska parafia, mimo ogromnego zaangażowania i dużej ofiarności, nie była w stanie sama udźwignąć tak wielkiego dzieła, dlatego ks. Siemieński zwrócił się o pomoc do rodaków zamieszkałych w Stanach Zjednoczonych. Pomocą służyła również Księżna Konstancja Sanguszkowa - kolatorka szynwałdzkiej parafii. Właśnie ona ofiarowała teren pod budowę kościoła. Pomimo dwóch możliwych lokalizacji, mieszkańcy nie zgodzili się na budowę, ponieważ nie chcieli mieć kościoła "pańskiego" ale "chłopski". Stąd też postanowiono zburzyć stary kościół i na jego miejscu wybudować nowy.

Decyzja ta spotkała się jednak ze sprzeciwem ze strony konserwatora zabytków, który za wszelką cenę chciał ocalić stary kościół. Protest konserwatora spowodował, że ks. Siemieński złożył na ręce biskupa Leona Wałęgi rezygnację z probostwa, jednak biskup jej nie przyjął, tylko udzielił błogosławieństwa na dalszy trud budowy. W 1909 r. rozpisano konkurs na opracowanie projektu, który jednak nie został rozstrzygnięty, a wykonanie dokumentacji projektowej, oszacowanie kosztów oraz kierowanie budową powierzono arch. Adolfowi Stapfowi. W drugiej połowie 1909 roku rozpoczęto gromadzić materiały na budowę. W czerwcu 1910 r. przystąpiono do rozbiórki starego kościoła, której nadal chciał zapobiec konserwator zabytków. Jednak pomimo nakazu zaprzestania rozbiórki mieszkańcy dopięli swego i stary kościół przestał istnieć.

Jesienią 1910 r. zostały wykonane fundamenty nowego kościoła. 30 maja 1911 r. miała miejsce uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę kościoła przez bp. Leona Wałęgę. do czasu wybuchu I wojny światowej zakończone zostało wznoszenie murów wraz ze sklepieniami nawy głównej i naw bocznych. Zdołano pokryć dachówką nawę główną, nawy boczne natomiast zostały pokryte strzechą.

Wraz z upływem lat, budowa posuwała się coraz wolniej. Wynikało to ze słabnącego entuzjazmu wśród mieszkańców, nadmiernie obciążonymi obowiązkami przy budowie. Wszystkie prace były wykonywane ręcznie. Niezbędne materiały były przywożone furmankami. Do pracy przy kościele byli zaangażowani mężczyźni oraz kobiety. Było to o tyle trudne, że obowiązki te trzeba było pogodzić z pracą na roli, z której utrzymywali się niemal wszyscy ówcześni mieszkańcy. Dodatkowym bardzo dużym problemem była galopująca w zastraszającym tempie inflacja, która sprawiała, że zgromadzone środki bardzo szybko traciły na wartości, przy jednoczesnym wzroście cen materiałów i usług.

W 1917 r. przystąpiono do budowy wieży oraz ułożono posadzkę sprowadzoną z Pragi. Zostały również zamówione witraże do kościoła i mozaika z wizerunkiem św. Cecylii. W 1920 r. umiera Adolf Stapf, a jego następcą zostaje inż. Jan Müller. W 1922 r., wobec oskarżeń ze strony parafian o rzekome niedokładne rozliczanie się z kosztów budowy, rezygnację z przewodniczenia komitetowi budowy składa ks. Siemieński.

W 1929 r. wikariuszem w Szynwałdzie zostaje młodziutki ks. Piotr Kyrcz. Jak się potem okaże, Szynwałd będzie jego jedyną parafią, ponieważ po śmierci ks. Siemieńskiego, on zostanie proboszczem i będzie tę funkcję pełnił do przejścia na emeryturę. Ks. Piotr w dużej mierze odpowiadał za wyposażenie nowego kościoła. W 1930 r. został wykonany ołtarz główny, w którym umieszczono figurę Matki Bożej Szkaplerznej, której dedykowano kościół. W 1931 r. zakupiono drzwi dębowe, a na wieży zamontowano zegar z trzema tarczami. Zamówione zostały również trzy dzwony w odlewni dzwonów w Białej koło Bielska.

Uroczystej konsekracji kościoła, 4 września 1936 r. dokonał bp. Franciszek Lisowski.

7 sierpnia 1939 r. umiera ks. Aleksander Siemieński, a jego następcą, jak to już wcześniej zostało wspomniane miano ks. Piotra Kyrcza.

W trakcie II wojny światowej, Niemcy zarekwirowali jeden z dzwonów zamontowanych na wieży, którego nigdy nie udało się odzyskać. W 1943 zostały zamówione 21-głosowe organy piszczałkowe, które zostały zamontowane w latach 1943-1947. W latach 1958-1959 wykonano instalację elektryczną w kościele, a w 1960 r. kościół zyskał nagłośnienie. Ponadto w latach 1958-1960 został wykonany kapitalny remont wieży ze środków pochodzących ze sprzedaży 9 ha gruntów parafialnych.

W 1962 r. zostały wykonane ołtarze boczne: jeden poświęcony św. Józefowi, a drugi Matce Bożej Nieustającej Pomocy. W 1966 r. kościół zyskał polichromię wykonaną przez Irenę i Andrzeja Chojnowskich.

W latach 80. XX w. teren kościoła został ogrodzony, a wokół kościoła wykonano ścieżkę procesyjną z asfaltu. W 1992 r. renowacji zostały poddane organy. W latach 90. XX w. zostało wymienione pokrycie kościoła na blachę miedzianą. Na początku XXI w. została wymieniona instalacja elektryczna oraz wykonano nową polichromię.

W roku 2011 wykonano kolejny remont organów. W latach 2017-2019 r. przeprowadzono kompleksową renowację kościoła z zewnątrz wraz z jego otoczeniem.

Architektura

Kościół zbudowany jest w stylu neogotyckim z cegły wraz elementami architektonicznymi z wypraw cementowych oraz kamienia, na planie krzyża łacińskiego. Trójnawowy, z transeptem, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie i strzelistą wieżą od frontu. Kościół posiada dwie kondygnacje, przy czym część podziemna jest nieużytkowana.

Nawa główna pokryta jest dachem dwuspadowym. W górnej części murów znajdują się okrągłe otwory okienne. Niższe nawy boczne pokryte są dachami jednospadowymi. Nawę główną od naw bocznych oddzielają arkady wsparte na czworobocznych filarach. Transept w dolnej kondygnacji zamknięty trójbocznie, natomiast w górnej ścianami prostymi. Na zakończeniach ramion transeptu, po obu stronach okna rozetowe. Górna część transeptu oddzielona jest od nawy głównej poczwórnymi arkadami ostrołukowymi, wspartymi na podwójnych kolumnach.

Sklepienie nawy głównej i prezbiterium krzyżowo-żebrowe, w nawach bocznych i ramionach transeptu sklepienia krzyżowe, natomiast w zamknięciu ramion transeptu i prezbiterium sklepienia wielopłaszczyznowe.

Po bokach prezbiterium znajdują się pomieszczenia zakrystyjne oraz klatki schodowe na górną kondygnację transeptu. Do zakrystii od strony południowej wejście z otwartym przedsionkiem.

Od strony wschodniej znajduje się wieża na rzucie kwadratu w dolnej części, zwieńczona ośmioboczną latarnią z hełmem. W przyziemiu wieży zlokalizowany jest przedsionek, a nad nim chór muzyczny. Nad portalem zwieńczonym mozaiką z monogramem IHS znajduje się rozeta z maswerkiem. Do wieży od strony północnej przylega okrągła klatka schodowa nakryta dachem stożkowym.

Od strony południowej do nawy przylega kruchta na rzucie prostokąta.

Schody zewnętrzne do wejścia głównego, kruchty i zakrystii wykonane z piaskowca.

W nawach bocznych i zakrystiach podwójne okna ostrołukowe, pomiędzy którymi w górnej części znajdują się okna okrągłe. Na zamknięciach ramion transeptu i prezbiterium okna ostrołukowe.

Wyposażenie kościoła w większości neogotyckie (ołtarz główny i boczne, konfesjonały, ławki w nawie głównej, murowana ambona). W oknach zamontowane witraże figuralne i o przeszkleniach geometrycznych. Na chórze muzycznym znajdują się organy piszczałkowe wykonane w latach 1943-1947. Na wieży znajduje się zegar z trzema tarczami z 1931 r. Na uwagę zasługuje wyposażenie pochodzące ze starego kościoła, a szczególnie krucyfiksy późnogotycki i barokowy, kropielnica, oraz obrazy z XIX w.

Teren kościoła jest ogrodzony. Ogrodzenie ze słupkami z cegły nakrytymi kopertowymi daszkami z piaskowca, murkami żelbetowymi obłożonymi płytami z piaskowca i metalowymi przęsłami. Przed wejściem głównym do kościoła zabytkowa, secesyjna balustrada z 1932 r. Przy ogrodzenia od strony południowej i zachodniej pozostałość drzewostanu z okresu budowy kościoła w postaci klonów jaworów. Wokół kościoła zlokalizowana jest ścieżka procesyjna z czerwonej kostki granitowej.